De glorie van de mascotte
De glorie van de mascotte
Verder: Sylvester Stallone en Pelé samen in een film en vrouwenvoetbal in India
Welkom bij Doorkronkelen, een wekelijkse nieuwsbrief over voetbal, en de filosofische, populaire en literaire concepten die daarmee samenhangen. Kort gezegd, voetbal, cultuur en alles ertussenin. Iedere zaterdagochtend in je mailbox, zodat je in het weekend iets te lezen hebt voordat het voetbalgeweld losbarst.
Voetballiefhebbers,
Ik heb een vriend die supporter van Galatasaray is. Zijn hele familie staat achter Fenerbahce, dus hij is een beetje de vreemde eend in de bijt. Ik vond het vroeger lastig om te onthouden voor welke club hij nou was. Ik wist dat het geen Fener was, maar supportte hij Galatasaray of Besiktas. Of toch İstanbul Başakşehir F.K.?
Op het vliegveld in Istanbul, naarstig zoekende naar een verjaardagscadeautje voor de beste man, maakte ik door deze verwarring jaren geleden een verkeerde keus. In plaats van de oranje-rode leeuw van Galatasaray kwam ik thuis met de wit-zwarte adelaar van Besiktas. Ik heb hem die adelaar uiteraard nooit gegeven (Sela, mocht je dit lezen, sorry!), maar een mooie mascotte was het wel. Als het goed is, staat hij nog steeds op de kast in mijn oude kamer (en de huidige logeerkamer) in mijn moeders huis.
Mascottes zijn sowieso een bijzonder goed in de voetbalwereld. Ze zijn de fictieve representatie van een voetbalclub – in de vorm van een mens, dier of voorwerp – en hebben een talisman-achtige betekenis – breng geluk! –, maar geen autonomie. De club is hun bestaansrecht, niets minder, niets meer.
Het kunnen kunstwerken zijn, zoals Grayou, de stoere draak van FC Metz, en Palmerin, de palmboom van Real Betis, en bizarre verschijningen, zoals Super Pepino, de reuzenkomkommer met het Ninja Turtle-masker van Leganes, Crusty the Pie van Wigan Athletic, en het broertje van Arnold Schwarzenegger, Rapid Man van de Colorado Rapids.
En sommige mascottes vergaren, ondanks hun afhankelijkheid van de club, zelfs faam en roem die de club overstijgt. Kijk bijvoorbeeld naar de Gunnersaurus van Arsenal:
According to official club lore, Arsenal embarked on a rebuild of the North Bank at Highbury Stadium in the summer of 1993. Deep underground, workers discovered what at first seemed a large boulder. Or perhaps, they feared, it was an unexploded bomb from the war. You can imagine their alarm when they carefully brushed away the last of the earth and learned what they had really found. It was an enormous egg.
The egg was warm to the touch. Memories have been clouded by time, but some of the workers claim that the egg shook a little. They carefully lifted it out and carried it to a sheltered corner of the ground. They wrapped the egg in Arsenal blankets. It didn't take long for it to crack. Some of the workers stepped away from the egg and its mysterious occupant. Others were drawn toward it.
At last, the egg broke wide open and Arsenal officials will say only that they were "shocked and surprised" by what they saw next. They were almost certainly much more than that. Because out came a baby dinosaur. It was green, round in the middle, with a long, full tail. He soon grew 7 feet tall. Arsenal fitted him in a full kit, complete with football boots. And on Aug. 20, 1993, they revealed him to the public at Highbury before a match against Manchester City. - Chris Jones, ESPN
Ik geloof het gelijk.
Toen tijdens de coronapandemie de clubinkomsten terugliepen, nam Arsenal het onbegrijpelijke besluit om Gunnersaurus te ontslaan. Niemand – van fans tot spelers, én Piers Morgan – was het daarmee eens. Mesut Özil bood zelfs aan om Jerry Quy – de man achter Gunnersaurus – uit eigen portemonnee te betalen, maar het mocht niet baten.
Op Twitter sprak de zoon van Quy zich uit:
“My Dad loyally served Arsenal in the much-loved role of Gunnersaurus, his alter ego, for 27 years (voluntarily for the first 14!), helping to create a character mascot that is hugely recognised across the world of football and beyond. In response to the pandemic, Arsenal FC decided they would include the role of Gunnersaurus as part of their cost-cutting redundancy exercise, owing to the lack of matchdays and community opportunities.
Understandably so, as it wasn’t a full-time role any more, but Gunner wasn’t about to become extinct! Just simply lose his familiar heart and soul. Unfortunately, Arsenal were unable to find a suitable way to include my Dad in their ‘new normal’ part-time plans, or even offer him the chance to hand over his legacy. Perhaps they see him as an extinct dinosaur after all! To ‘act with class’ is an Arsenal value that I remember well from my time working at the club, and my Dad certainly honoured that. However, I don’t feel this was reciprocated in how his journey ended.”
Arsenal probeerde de achterban te verleiden met een nieuwe, virtuele mascotte: Ball-y. Dat geintje was gelukkig geen lang leven beschoren. Uiteindelijk moest de club uit Londen toegeven dat het wegsturen van Gunnersaurus een slecht idee was gebleken. De dino werd teruggehaald, dit keer op parttime basis – Quy trouwens niet.
Ook de mascotte van West Ham United is een bijzonder geval. West Ham had vroeger drie mascottes: Herbie the Hammer, Scoopy the Newham Recorder dog en Bubbles the Bear. De laatste twee werden vervangen door een geëvolueerde versie van Herbie the Hammer: Hammerhead. Waar Gunnersaurus werd geboren uit een ei onder het Highbury Stadium, is de ijzeren Hammerhead gemaakt in de Thames Iron Works.
“When a bolt of lightning hit the Iron Works, a mighty warrior of iron was born – Hammerhead.”
“As strong as iron, as fast as Billy Bonds and blessed with the goalscoring prowess of Vic Watson, some say Hammerhead was once a shipbuilder at the Thames Iron Works, while others say he is a knight from the historic Boleyn Castle.”
Thames Iron Works is niet alleen de naam van een ijzersmelterij – onderdeel van Thames Ironworks and Shipbuilding Company –, maar het is ook de naam van de voetbalclub die later West Ham zou worden. Dat maakt de cirkel mooi rond.
Hammerhead is bovendien een zeer competitieve mascotte. Tijdens de rust daagt hij mascottes van tegenstanders uit tot een race. En ja, de mascotte van West Bromwich Albion is inderdaad een boiler. Boilerman.
Waar de meeste clubs kiezen voor fictieve mascottes, pakte men het in Keulen anders aan. Zij dachten: ‘To be the goat, we need the goat.’ Maak kennis met Hennes, de geit.
Hennes is de officiële mascotte van het Duitse FC Köln. De eerste Hennes werd in 1950 aan de club geschonken als carnavalsgrap. De geit werd vernoemd naar de toenmalig FC Köln-speler en later trainer van de club, Hennes Weisweiler, en sindsdien heeft de club altijd een geit genaamd Hennes als mascotte gehad.
Hennes is een levende legende, al negen geiten lang – Hennes VIII overleed in 2021, deze maand twee jaar geleden. De fans dragen hem op de handen en de geit is regelmatig bij wedstrijden en evenementen van het team aanwezig. Hij is een symbool geworden van de traditie en geschiedenis van de club en vormt een belangrijk onderdeel van de identiteit van FC Köln.
Het beestje heeft een eigen chauffeur die hem naar wedstrijden vervoert – vroeger reed Hennes ook mee in de teambus, totdat hij alles onder begon te schijten – en in de dierentuin van Keulen geniet hij van zijn luxe leventje. Afgelopen maand kwam pianist Thelonious Herrmann zelfs bij hem langs om het clublied van Köln ten gehore te brengen. Welke geit doet hem dat na? Hennis IX komt echt niks tekort. Een mascotte wiens glorie zowat groter is dan die van de club.
Mijn favoriete mascotte is trouwens Stolle, van Holstein Kiel. Geen idee wie dit beest heeft bedacht, maar de ooievaar is even intrigerend als angstaanjagend – die ogen! Hij heeft een tatoeage van Kermit op zijn vleugel, eet het liefst kikkers en tegenstanders (vijanden, zo noemt hij ze zelf), en danst in z'n vrije tijd op kinderfeestjes. Ik verzin dit niet.
Ook een eervolle vermelding voor Kingsley, de ‘physical embodiment of nightmares’, van Partick Thistle. Dit zonnetje verhuisde in 2015 van California naar Glasgow om daar voetbalfans de stuipen op het lijf te jagen.
Vind je deze nieuwsbrief nou leuk om te lezen? Deel 'm dan vooral met anderen!
Wat te lezen?
De onderstreepte woorden zijn hyperlinks. Click away, my dears.
— Tijdens het WK van 2018 in Rusland waren tientallen vlaggen en emblemen niet toegestaan in het stadion. Denk aan de vlaggen van terroristische groeperingen als al-Qaeda en al-Shabaab, en separatistische symbolen van bijvoorbeeld Catalonië. Ingeklemd tussen de vlag van de Volksrepubliek Loehansk en de Catalaanse Estelada was vlag nummer 29. De vlag van Sealand.
Het klinkt als een attractiepark, de Engelse vertaling van onze eigen provincie Zeeland, maar het Sealand is geen van beide. Het is een klein kunstmatig eiland voor de kust van Suffolk, Groot-Brittanië, soeverein sinds 1967 met op sommige momenten niet meer dan twee inwoners. Het eiland heeft een eigen munteenheid, drukt nationale postzegels en heeft zelfs Julian Assange diplomatiek asiel aangeboden. Maar belangrijker dan dat allemaal: Sealand heeft een nationaal voetbalteam, met een winstpercentage van 71,4 procent. Adam Hurrey van The Athletic ging op bezoek en het resultaat is fenomenaal.
— In de goddelijke komedie die Ajax heet, kijk ik al maanden vol jaloezie naar Brighton. Niet alleen naar wat die club sinds de terugkeer in de Premier League sportief heeft neergezet, maar ook naar de gehele organisatie. Ik kan nu het wiel opnieuw uitvinden en uitleggen wat ik daarmee bedoel, maar The Athletic heeft dit in januari van dit jaar al uitgebreid gedaan. Onder leiding van eigenaar en voorzitter Tony Bloom heeft Brighton een succesvolle infrastructuur opgebouwd en belangrijker nog, ze hebben deze kunnen behouden ondanks het verlies van belangrijke spelers én stafleden aan andere clubs. Jaloersmakend, maar bovenal bewonderenswaardig.
— Sam en ik waren elkaar aan het testen: wie komt het verst met Ajax-trainers opnoemen. We begonnen met de meest recente en gingen terug in de tijd. De ad interims niet meegeteld, anders was Sam al plat gegaan op Michael Reiziger (21 december 2017 tot en met 31 december 2017). Uiteindelijk liep hij vast bij Leo Beenhakker. Wie kwam daarvoor? Juist ja, Antoine ‘Spitz’ Kohn. De geboren Luxemburger was driemaal ‘hoofdtrainer’ van Ajax (waarvan tweemaal ad interim met Tonny Bruins Slot en Cor van der Hart (1985), en Barry Hulshoff en Bobby Haarms (1988)). Ik vond een inmiddels bijna 20 jaar oud interview met de in 2012 overleden ‘mijnwerker en bakkersknecht’, en de eerste zin pakte me gelijk:
Als kind wilde hij clown worden, maar Spitz Kohn verdient inmiddels al meer dan een halve eeuw zijn brood in het betaald voetbal.
En iets verder:
'Ik voelde me na enige tijd een echte Ajacied, maar als je van buiten komt word je voor Amsterdammers nooit een echte Ajacied. Maar ik heb er wel weer de vreugde in het voetbal teruggevonden en voelde me zo af en toe weer even de clown die met de talentjes echte kunstjes kon laten zien.
Prachtig.
— Ik was de afgelopen weken in de ban van de rechtszaak van Gwyneth Paltrow: de Utah ski crash trial. De inzet? Een symbolische dollar. Binnen het voetbal hebben we ook genoeg roddel en drama. Ik doel uiteraard op de Shakira, Shakira en Pique-saga. De zangeres en voetballer hebben twee kinderen en waren meer dan tien jaar samen, totdat Pique besloot vreemd te gaan (inmiddels gaat er ongefundeerde ‘juice’ rond dat Pique's minnares ook een affaire had met Pep Guardiola, make it make sense). Het epos over de scheiding van Shakira en Pique bevat een jampot, moddergooien, een disstrack en een Renault Twingo. Het Amerikaanse magazine Rolling Stone heeft een tijdlijn gemaakt van alle gebeurtenissen na de aankondiging van hun scheiding (oktober 2021). Mijn roddelhonger was gelijk gestild.
— Over Pique gesproken. In The New York Times staat een mooi stuk over zijn ondernemingsdrang en nieuwste project, de King's League. De gepensioneerde voetballer heeft in Barcelona de King's League opgezet samen met andere voetbalpersoonlijkheden en streamers. Het is een inventieve, andere manier van naar sport kijken die jongeren aanspreekt en voornamelijk op TikTok haalt de King's League echt bizarre kijkcijfers. Niet iedereen is even blij met de King's League. Volgens Javier Tebas, voorzitter van La Liga, is het een ‘circus vol streamers verkleed als clown’. Maar het lijkt me niet dat Pique zich ook maar iets van Tebas aantrekt, niet met cijfers die hij behaalt.
By the metrics Piqué, Querol and their colleagues care about, it has been an overwhelming success. It accrued some 238 million views on TikTok in January — more, Querol pointed out, than all of Europe’s traditional leagues combined. More than two million people watched some or all of a single round of games at the end of February on Twitch, TikTok and YouTube.
— Davy Klaassen kreeg woensdag een aansteker tegen zijn hoofd; Fred Bischot werd in 1979 belaagd door een van de tribune gegooide stiletto. Erwin van de Pol schreef voor Hard Gras over De moordaanslag tijdens Groningen – Telstar, en dit verhaal is nu (in bewerkte vorm) online te lezen. En als je dan toch op sportgeschiedenis.nl ronddwaalt, lees dan gelijk Een gesprek met de staafgooier van Ajax, over de staaf (en de man die hem gooide) tijdens de wedstrijd Ajax - Austria Wien in 1989.
Ik kwam hier overigens achter door een tweet van Jurryt van de Vooren, sporthistoricus en auteur van het boek De gele kaart van Neeskens. Fijn om hem te volgen op Twitter, veel historische weetjes, foto's en verhalen. Normaliter zou ik de tweet ook delen, maar…
— In de Volkskrant pleit Willem Vissers, naar aanleiding van de ongeregeldheden bij de bekerwedstrijd, voor ‘geen woorden, maar daden’. Het is tijd voor actie. Om zijn eigen woorden bij te zetten, noemt hij zes mogelijke maatregelen om de excessen te beteugelen. Zoals stadionverboden handhaven (dat dit nog niet gebeurd, zeg), wangedrag spelers bestraffen en geen bierverkoop in stadions. Er is natuurlijk geen ‘end all, be all’ in dit verhaal, maar iedereen is het erover eens dat we het punt van geen terugkeer allang zijn gepasseerd. Welke maatregel(en) zou jij willen zien?
Wat te kijken?
Vorige week had ik het over The Boys in Company C en daar kwamen zulke leuke reacties op, dat ik ook deze week in het Voetbal is oorlog-hoekje ben blijven hangen. Insert Victory, kort voor Escape to Victory, de sport-slash-oorlogsfilm uit 1981 met niemand minder dan Michael Caine (wiens vrouw ook Shakira heet, zo ontdekte ik), Sylvester Stallone (wie houdt nou niet van Sly?) en Edson Arantes do Nascimento, oftewel voetballegende Pelé. Yes, je leest het goed. En aan dat mooie rijtje kan je nog meer voetballers toevoegen: Bobby Moore, Osvaldo Ardiles, Kazimierz Deyna, Paul Van Himst, Mike Summerbee, Hallvar Thoresen en Werner Roth hebben allemaal een rol in Victory. Alleen al voor de cast moet je deze film gezien hebben.
De premise is simpel: een team van geallieerde krijgsgevangenen, onder wie voormalige voetballers, wordt door de Duitse gevangenbewaarder benaderd om een oefenwedstrijd te spelen tegen een Duits team. Het team gaat akkoord, in de hoop deze te gebruiken als een kans om te ontsnappen, en raakt betrokken bij een propagandastunt.
Naarmate de wedstrijd dichterbij komt, lopen de spanningen onder de gevangenen op. Ze zijn het niet met elkaar eens. Sommige willen de wedstrijd gebruiken om te ontsnappen, het originele plan, terwijl anderen willen winnen (eenzelfde soort idee als The Boys in Company C, winst boven een mensenleven). Hoe dat afloopt, ga ik niet verklappen. Maar ik beloof je, het is niet zo zwaarmoedig als The Boys.
Overigens is de film gebaseerd op de waargebeurde voetbalwedstrijd tussen het Oekraïense FC Start en het Duitse Flakelf tijdens de Tweede Wereldoorlog, waar de bolsjewieken erin slaagden een sterrenteam van nazi's te verslaan en uiteindelijk een hoge prijs betaalden voor hun overwinning.
Victory is onder meer te koop via Bol.com en Amazon.nl, en is met een VPN ook online te streamen.
Twee favoriete scènes uit de film:
Waarschuwing: spoilers
Er zijn meerdere toffe scènes in Victory, maar de meest iconische is de voetbalwedstrijd zelf. Vooral de apotheose van de wedstrijd is memorabel. De scène is vanuit meerdere hoeken opgenomen, met close-ups van de gezichten van de spelers. Misschien een beetje kitsch, maar ik houd ervan.
En Sylvester ‘You've got feet, I've got hands’ Stallone zal ik ook nooit vergeten.
Wat nou, voetbal?!
Een van mijn véle guilty pleasures is reality televisie – ik ben nu eenmaal een ‘raar figuur’, zoals Frank van der Lenden zo eloquent zei tijdens de Hard Gras-podcast, haha. Nederlandse shows gaan nog weleens aan m'n neus voorbij (daar hebben jullie gelukkig
voor), maar Zuid Koreaanse datingshows (I am Solo, kom maar op), Japanse slice-of-life documentaires (ben nog steeds verdrietig dat er geen nieuw seizoen Terrace House komt) en Britse trash-tv (Why aye!) vind ik heerlijk. Al die reality televisie levert ook reality sterren op.Vooral in het Verenigd Koninkrijk zijn die bezig aan een opmars. Je ziet ze steeds vaker grote documentaires presenteren, over serieuze onderwerpen als eetstoornissen, structurele armoede en ADHD. Daar is veel kritiek op. Reality sterren zouden losstaan van de samenleving en niet deskundig genoeg zijn om bepaalde problemen aan de kaak te stellen, terwijl voorstanders van deze ontwikkeling juist kaatsen dat reality sterren een positieve bijdrage leveren (vanuit eigen ervaring) én jongeren kunnen aanspreken.
Een interessante discussie, zeker in een samenleving waarin BN’erschap een steeds grotere rol speelt, en deskundigheid en inhoudelijke kennis vaker het onderspit delven.
The media is, of course, motivated by eyeballs and profits. But the slow creep of reality TV into other genres means we are losing what little space there was for lesser-known but more valuable voices. By prioritising recognisable faces in pursuit of fickle audiences, we miss the chance to go deeper. The winners are the networks and producers, and the reputations of these celebrities; the losers are those who are seriously affected by the topics given only shallow consideration.
Doorkronkelen is een gratis wekelijkse nieuwsbrief. Je hoeft dus niet te betalen om deze te ontvangen. Ik schrijf de nieuwsbrief met veel plezier, maar het kost wel tijd. Wil je me dus toch steunen? Dan kan je pledgen of via Bunq.me een (kleine) donatie doen. Daar help je een freelancende schrijver ontzettend mee. Cheers!
Nog één ding…
Ik keek deze week ook naar de korte maar inspirerende documentaire ‘Football: my other life’ van DW. In iets minder dan een half uur maak je kennis met drie vrouwen. Ze komen uit verschillende lagen van de Indiase samenleving en hebben alledrie een andere religieuze achtergrond – Farheen is moslima, Cynthia is christen, en Tsomo is een Tibetaanse boeddhist –, maar er is één ding dat hen verbindt: voetbal.