Het zeshoekige voetbalveld
Verder: uitspattingen van voetbaltrainers en een ode aan Jimmy Floyd Hasselbaink
Welkom bij Doorkronkelen, een wekelijkse nieuwsbrief over voetbal, en de filosofische, populaire en literaire concepten die daarmee samenhangen. Kort gezegd, voetbal, cultuur en alles ertussenin. Iedere zaterdagochtend in je mailbox, zodat je in het weekend iets te lezen hebt voordat het voetbalgeweld losbarst.
Voetballiefhebbers,
We leven in een binaire1 samenleving, waarin de gebruikelijke reflex een drang naar twee keuzemogelijkheden is. Ik ben geen fan van Messi, dus dan vind ik hem een slechte voetballer. Ik ben een Ajacied, dus ik heb blinde haat voor Feyenoord. Ik houd van pannenkoeken, dus ik vind poffertjes smerig. Dat er tussen die twee tegenstellingen nog een wereld van mogelijkheden zit, vinden we vaak moeilijk te accepteren.
Ik heb ogen en kan zien dat Messi voetbaltechnisch weergaloos is, maar dat betekent niet dat ik hem moet; mijn naaste kring bestaat uit een fiks aantal Feyenoorders en ik heb respect voor wat die ploeg nu aan het doen is (mijn opa draait zich om in z'n graf van blijdschap); en ik discrimineer niet tussen pannenkoeken en poffertjes (beide zijn heerlijk met kaas). Niet alles is uit te drukken in slechts twee mogelijkheden.
We denken binnen onze samenleving graag in (hypothetische) tegenstellingen. Dat is makkelijker, de wereld zien in zwart en wit, ja en nee, links en rechts zonder oog voor het grijze gebied in het midden. Een soort van dialectisch redeneren, gebruik maken van tegenstellingen om naar waarheid te zoeken. Onze huidige maatschappij lijkt daarvan het perfecte voorbeeld. Collectieve zienswijzen van een cultuur bestaan nu eenmaal uit tegenstellingen, toch?
Ook voetbal is per definitie binair. Een thuisploeg en een uitploeg, een voorstander en een tegenstander, een winnaar en een verliezer, twee zijdes van dezelfde munt die elkaar aanvullen maar tegelijkertijd tegenstaan. Ja, gelijkspel bestaat ook, maar het blijft een spel van tegenstellingen.
Hold your horses, moet Asger Jorn (1914 - 1973) hebben gedacht. Ik roep altijd dat voetbal een representatie van de samenleving is, maar deze Deense kunstenaar en filosoof voegde de daad bij het woord.
Jorn wilde de traditionele tegenstellingen binnen onze samenleving doorbreken en nieuwe manieren voor sociale organisatie creëren. Hij verwierp de dialectiek, het binaire denken, en zette daar de triolectiek tegenover. Denken niet in termen van twee, maar minstens drie. In plaats van de wereld te zien als een eenvoudig conflict tussen twee tegengestelde krachten, geloofde Jorn dat we complexiteit en ambiguïteit moesten omarmen. De gevestigde orde, regels en structuren uitdagen.
Deze filosofie van Jorn vertaalde zich naar het triolectisch voetbal, ook wel bekend als driezijdig ofwel driekantvoetbal.
‘It is like a football match where both sides are trying to win. However, lets us now imagine a whole new type of football field, where instead of two teams and two goals, there are three teems and three goals.
Now what would happen when the three teams began to play against each other? It would swiftly be discovered that it is impossible to control which of the two attacking enemies had scored. It would become necessary to invert the rules so that the victory was a negative one, so that it was the team that has defended itself best and had let the least goals that was the victor. The victory becomes defensive and not offensive.
The game would of course adjust itself accordingly. It would not be exciting game at all. This is how the third power can neutralize a tension between two powers. Therefore two-sided opponents are always aggressive whilst three-sided ones are defensive. Whether this in itself describes the transition from dialectics to complementarity.’ - Asger Jorn
Bij driekantvoetbal spelen drie teams tegen elkaar op een zeshoekig veld. Het spel wordt gespeeld met een bal die groter is dan een gewone voetbal, en het doel is niet om meer doelpunten te scoren dan de andere teams, maar om aan het einde van het spel de minste tegengoals te hebben. Het is een gekkenhuis, absolute anarchie op het voetbalveld, tot je het spel in de smiezen krijgt en nieuwe structuren ontwaart.
De filosofie achter driezijdig voetbal is het nulsomspel2 uitdagen, het idee dat een competitie moet gaan over winnen of verliezen. In plaats daarvan bevordert het spel samenwerking tussen de teams, omdat ze constant verbondjes moeten sluiten om voordeel te behalen. De macht van twee tegen een, zoals hoe binnen de triolectiek twee elementen altijd neigen tot fusie in een dialectische verhouding tot een derde element. De politiek zou er een voorbeeld aan kunnen nemen.
Het spel is als een metafoor voor hoe mensen met elkaar omgaan in de echte wereld. En los van dit semi-filosofische en bijna Marxistische gezever is driekantvoetbal ook gewoon leuk om te spelen. Er zijn zelfs nationale competities, internationale toernooien en wereldkampioenschappen driezijdig voetbal.
Maar om nog even door te mekkeren: moderne samenlevingen ondergaan constant diepgaande veranderingen, gedreven door technologische, economische en sociale ontwikkelingen. Deze ontwikkelingen stellen traditionele politieke instellingen en sociale normen op de proef, creëren nieuwe vormen van identiteit en gemeenschap, en veranderen uiteindelijk de manier waarop we leven en met elkaar omgaan.
De verschuivingen worden vaak gezien als positieve kracht, omdat ze meer individuele vrijheid, gelijkheid en democratie mogelijk maken. Maar de ontwikkelingen kunnen ook een bron van onzekerheid en instabiliteit zijn, omdat traditionele structuren en instituties moeite hebben zich aan te passen aan nieuwe realiteiten. Halsstarrig blijven vasthouden aan oude constructies en achterhaalde ideeën. Beperkend conservatief gedachtegoed? We ondervinden het in Nederland nu aan den lijve.
Driezijdig voetbal neerzetten als sociale en politieke theorie is enigszins abstract, maar geworteld in het ter discussie stellen en bevragen van gevestigde normen en structuren. In zekere zin belichaamt driezijdig voetbal de transformerende geest van Jorns triolectiek, door te breken met traditie, nieuwe vormen van competitie en samenwerking te creëren en mogelijkheden voor sociale verandering en transformatie te verkennen.
Een acceptatie van en zoektocht naar het grijze gebied, naar de ontelbare mogelijkheden die tussen de tegenstellingen schuilen. Crêpes, flensjes en spekdik vind ik trouwens ook lekker. Ontelbare mogelijkheden, ik zeg het je.
Vind je deze nieuwsbrief nou leuk om te lezen? Deel 'm dan vooral met anderen!
Wat te lezen?
De onderstreepte woorden zijn hyperlinks. Click away, my dears.
— Mooi nieuws voor Jimmy Floyd Hasselbaink. Hij is de nieuwste aanwinst in de staf van Engeland-bondscoach Gareth Southgate. Hasselbaink heeft nooit onder stoelen of banken gestoken, zelfs niet tijdens zijn spelersloopbaan, dat hij als coach aan de slag wilde in Engeland. En dat is hem ook gelukt, maar het ging niet altijd gemakkelijk. Port Vale durfde hem bijvoorbeeld niet aan te stellen omdat ze bang waren voor racistische uitingen van de achterban. En bij QPR werd hij na tegenvallende resultaten binnen 12 maanden ontslagen. Maar Hasselbaink is iemand die meerdere tegenslagen heeft gekend en deze overwint. Een winnaar, zo schreef These Football Times in 2016 in ‘Jimmy Floyd Hasselbaink: an ode to one of the Premier League's most devastating marksmen’. Zijn benoeming is een perfect moment om dit liefdevolle stuk weer terug te lezen.
His drive and devotion to becoming the best manager he can be is refreshing. It remains to be seen how successful he becomes as a coach but, considering how he recovered from a potentially crippling knee injury in his youth to become one of the most lethal strikers the Premier League has ever seen, the prognosis is bright.
— We blijven nog even in Engeland en bij Hasselbaink. The Athletic heeft namelijk een lijst samengesteld van de 50 beste individuele prestaties uit de Premier League van 1992 tot 2022. De schrijvers keken naar data, maar putten ook inspiratie en kennis uit hun herinneringen en zochten contact met verslaggevers, fans en schrijvers van verschillende clubs om de lijst samen te stellen en compleet te maken. Ze hanteerden één regel: geen enkele speler mocht meer dan één keer voorkomen. Hasselbaink zien we terug op een niet onverdienstelijke 25é plek met zijn perfecte hattrick tegen Tottenham Hotspur. De andere 49 prestaties in het artikel Golden Games: The 50 greatest individual Premier League performances ranked zijn zoals verwacht pareltjes. Je hoeft het niet eens te zijn met de ranglijst, maar ik beloof dat je zal genieten van ieder moment.
— We hoeven er niet omheen te draaien: voetbal heeft kapitalisme omarmt. Ten goede, zo kan je beargumenteren, want het spel heeft tegenwoordig een enorme culturele maar ook financiële kracht én macht. Maar ook ten kwade, want juist deze macht heeft ertoe geleid dat voetbal het punt heeft bereikt dat het een bijna onschaalbare ladder is geworden, waardoor het concurrentievermogen in zowel nationale als internationale competities wordt vernietigd. Miguel Delaney doet een boekje open in Greed has brought football to the brink of implosion – now the entire structure could collapse en waarschuwt voor een ‘The Big Short’3-moment in het voetbal.
For fifteen thousand years, fraud and short sighted thinking have never, ever worked. Not once. Eventually you get caught, things go south. When the hell did we forget all that?
The Big Short – te zien op Prime Video – gaat over de kredietcrisis van 2007, en over de onwetendheid en onwil van de financiële sector om de crisis te zien aankomen terwijl alle tekenen er waren, waardoor enkelen over de ruggen van anderen stinkend rijk zijn geworden. Stof tot nadenken.
— Ik heb het al eerder over The Knowledge van BBC gehad, maar het stuk van afgelopen woensdag is het benoemen waard. Even een recap: The Knowledge is een team van schrijvers van The Guardian die vragen van lezers over voetbal beantwoorden. En deze week vroeg lezer Jason Duvall zich af:
“At last year’s World Cup I counted at least 13 mentions of a ‘golden generation’: Morocco, Australia, Senegal, Switzerland, England, Japan, Spain, Belgium, Croatia, Canada, Ecuador, the USA and France (though not, oddly, the winners Argentina). When did this phrase become an established part of the football lexicon, and who first used it to describe the England team of the early-2000s?”
In Nederland hadden we met Jong Oranje in 2012 de ‘nieuwe’ gouden generatie en de Belgen hebben inmiddels geaccepteerd dat hun gouden generatie een bronzen generatie is geworden. Maar waar komt die term vandaan? Lees When did the term ‘golden generation’ originate in football? voor het antwoord.
— Bij Wales en voetbal denken de meesten aan Gareth Bale en Joe Allen, de vloek van Aaron Ramsey, Swansea City en Cardiff City, en het succes van Wrexham. Maar wat dacht je van The New Saints of Oswestry Town & Llansantffraid Football Club? Ofwel, TNS. De club van oud-voetballer Craig Harrison heeft voor de vijftiende keer in 23 seizoenen de Welsh Premier League gewonnen. En dat is een behoorlijke prestatie. Wales Online ging op bezoek, wat resulteerde in een inzichtelijk interview met de voorzitter, Mike Harris, over de club, hun Europese ambities (verder dan de kwalificatierondes zijn ze nooit gekomen) en de statuur en structuur van de Welshe competitie.
— La Liga en Barcelona zijn in een gevecht verwikkeld om Gavi. De jeugdspeler van Barcelona had een jeugdcontract toen hij in september zijn contract verlengde tot en met 2026. In dat contract staat een clausule: als hij niet voor het einde van het seizoen is ingeschreven als eerste elftalspeler, mag hij transfervrij vertrekken. No problemo, in de transferperiode van afgelopen januari heeft Barcelona hem uiteraard ingeschreven als eerste elftalspeler.
Hold up, skrrt. Niet dus. Want dat kan volgens La Liga helemaal niet. Barcelona zou dan namelijk het salarislimiet dat hen is opgelegd overschrijden. Barcelona probeerde via de rechter Gavi's eerste elftalstatus af te dwingen en kreeg in eerste instantie gelijk, maar was vervolgens te laat met het indienen van de juiste documenten (Ziyech, anyone?). Dat betekent dat de registratie van Gavi terugkeert naar die van een academiespeler. En daardoor kan hij in theorie eind van het seizoen gratis worden opgehaald. Uiteraard gaat Barca in beroep, dus de zaak is nog niet afgedaan.
— En als afsluiter mijn aartsvijand, Emiliano Martinez, de ultieme shithouser. Voetbal heeft altijd al een theatraal randje gehad: schwalbes en rollen, tijd rekken, opstootjes, scheidsrechters en tegenstanders lastigvallen, en borderline psychotisch treiteren, zoals Emi (de blik in zijn ogen…). Het levert onder supporters een mengelmoes van verontwaardiging en gelach op (afhankelijk van aan welke kant van de lijn je staat). Maar hoe zit het met de spelers: wat vinden zij van shithousery?
Wat te kijken?
Er is inmiddels van alles gezegd en geschreven over de befaamde persconferentie van Antonio Conte. Kort samengevat: afgelopen weekend gaf Conte een persconferentie na de 3-3 tegen Southampton, waarin de Londenaren een 3-1 voorsprong 16 minuten voor tijd weggaven. Conte bekritiseerde de prestaties van zijn team – hun gebrek aan agressie en intensiteit –, en uitte ook zijn frustratie over het transferbeleid van de club. Hij stelde dat hij een team had geërfd met ‘veel problemen’. Conte ging zelfs een stapje verder door te zeggen dat hij ‘geen enkele betrokkenheid’ had bij de besluitvorming en dat de huidige selectie niet sterk genoeg was om voor trofeeën te strijden.
‘Because they are used to it here. They are used to it. They don't play for something important. They don't want to play under pressure.’
Het was een shitshow. The Express heeft het inmiddels al over een vergoeding van 26 miljoen pond wanneer Conte ontslagen wordt, volgens Football365 zijn er minstens vier clubs die hem willen bevrijden uit zijn Spurs-hel, The Athletic is van mening dat het hele debacle zowel op Conte als op Spurs slecht afstraalt en Dejan Kulusevski probeert de schade te beperken door te zeggen dat Conte nog steeds ‘een belangrijke man’ is en dat hij hem respecteert.
Aan deze discourse heb ik verder weinig toe te voegen, maar de Conte-show zette me wel aan het denken. Wat zijn de meest ‘bevredigende’ manager-rants die ik me kan herinneren, naast Alfred ‘Dan moet je me bellen’ Schreuder?
Een overzicht:
Harry Redknapp: ‘Fuck Off, I Ain't No Wheeler Dealer’
Redknapp stond bekend om zijn slimme transferdeals en het binnenhalen van spelers met een beperkt budget. Maar hij werd ook vaak bekritiseerd vanwege zijn ‘gebrek aan tactisch inzicht’ en zogenoemde afhankelijkheid van individueel talent. In het interview was Redknapp gefrustreerd door de focus op zijn transferdeals in plaats van zijn coachingsvaardigheden. De opmerking ging viraal en werd een populaire slogan onder voetbalfans.
Joe Kinnear: ‘You're a c*nt’
Tijdens zijn allereerste persconferentie als interim-trainer van Newcastle United lanceerde Joe Kinnear een buitengewone tirade tegen de aanwezige journalisten. Simon Bird van The Daily Mirror moet het als eerste ontgelden. Overigens vind je hier de uitgeschreven persconferentie.
Rafa Benitez die geprikkeld is door Sir Ferguson: ‘I have to talk about the facts’
Benitez was de kritiek van Ferguson zat en besloot tijdens een persconferentie een reeks beschuldigingen over het gedrag van Ferguson tegenover scheidsrechters op te lezen. Volgens Benitez is Ferguson is de enige manager in de competitie die niet gestraft wordt voor zaken als protesteren. ‘Alleen meneer Ferguson kan over wedstrijden praten, over scheidsrechters praten – en er gebeurt niets.’ Uiteraard heeft The Guardian het transcript.
Sir Ferguson: ‘Alan Pardew is the worst’
Ferguson bekritiseerde Alan Pardew, de toenmalige manager van Newcastle United, vanwege zijn opmerkingen over een eerdere wedstrijd. Hij beschuldigde Pardew ervan respectloos te zijn en suggereerde dat hij meer klasse en waardigheid had moeten tonen. Iets met een pot en een ketel.
Pep Guardiola over Mourinho: ‘El es el puto jefe, el puto amo.’
Guardiola reageerde op uitspraken van José Mourinho enkele dagen eerder. Ook bekritiseerde hij de rol van de media door te stellen dat Mourinho de ‘verdomde meester en de verdomde baas’ in de perskamer van het Bernabéu was.
Roy Keane: ‘You're just going to let it ring?’
Een telefoon gaat af. Keane is niet blij.
De koning van de rants: John Sitton
En uiteraard, als kers op de taart, Louis van Gaal: ‘Je hebt er helemaal geen verstand van’
In principe kan je álle persco's van Van Gaal wel gebruiken, want zijn relatie met de media is eeuwig contentieus.
Bonus:
Tijdens mijn zoektocht naar uitspattingen van trainers kwam ik ook uit bij Graeme Souness, die de iconische woorden uitte: ‘You want a fight? I’ll fight the fucking pair of you right now.’ Waar Souness op reageerde? Zijn eigen spelers, Kieron Dyer en Lee Bowyer, teamgenoten bij Newcastle United, die midwedstrijd besloten te gaan matten.
In het artikel The day the fists flew: Dyer v Bowyer (feat. Steven Taylor), 15 years on komen zowel Bower als Dyer aan het woord. Ze delen hun gedachten over wat leidde tot de vechtpartij en hoe het incident hun carrière beïnvloedde. Het is een mooi stuk over de intensiteit en emotie van profvoetbal, en het daaruit voortvloeiende verlies van controle in het heetst van de strijd.
Wat nou, voetbal?!
Serieliefhebbers, er komt weer wat nieuws aan op NPO: Stonehouse. Deze Britse serie is een heerlijk brutale, campy traktatie en vertelt het eindeloos vermakelijke verhaal van het onhandige parlementslid en de slechtste spion ooit, John Stonehouse, die verdween van een strand in Miami. Het enige dat achterbleef was een stapeltje keurig opgevouwen kleding.
De serie is gebaseerd op waargebeurde feiten – parlementslid Stonehouse bestond echt, zette zijn eigen dood in scène, vluchtte naar Australië met zijn secretaresse en nam een gestolen identiteit aan – maar vertelt het verhaal met een knipoog en een brutale toon. Bovendien doet kennis van de feiten niks af aan de bizarre kijkervaring. Stonehouse is speels en komisch, maar heeft tegelijkertijd een ondertoon van gruwel, bedrog en verraad. Mix dat met een fikse dosis typische Britse humor en je krijgt een uitzonderlijk lekkere cocktail.
Fijn extraatje: Stonehouse wordt gespeeld door Matthew Macfadyen, ofwel Tom Wambsgans van Succession. Extra genieten, dus.
Vanaf 31 maart te zien op NPO 2 en NPO Plus.
Doorkronkelen is een gratis wekelijkse nieuwsbrief. Je hoeft dus niet te betalen om deze te ontvangen. Ik schrijf de nieuwsbrief met veel plezier, maar het kost wel tijd. En je weet wat ze zeggen, tijd is geld. Dus wil je me toch steunen? Dan kan je via Bunq.me een (kleine) donatie doen. Daar help je een freelancende schrijver ontzettend mee. Cheers!
Nog één ding…
De nieuwe Hard Gras - het voetbaltijdschrift voor lezers – is uit, met heerlijke verhalen over de Italiaanse voetbalclub Venezia, over Championship Manager en een verdwenen voetballer, én een verhaal van mijn hand. De woorden in het voorwoord zijn ijdelheid strelend – en zijn we in essentie niet allemaal zelfgenoegzaam?
Dat het leven een opeenstapeling van toevalligheden is, leren we met het klimmen der jaren. Wie had kunnen denken dat in dit nummer twéé verhalen over de voetbalclub Venezia zouden staan? Wij niet, drie weken geleden. Wie achtte het waarschijnlijk dat Danielle Kliwon haar niveau opnieuw zou verhogen met een, zeker voor ons van de klimmende jaren, verhaal vol noviteiten over de obsessie van Karim Benzema met de rapper Tupac Shakur? Danielle kan zoiets tot werkelijkheid maken, alsof je er vlakbij staat. Talent, noemen we dat.
Lezen, dus, die nieuwe Hard Gras. Te koop bij Boekenwereld, Bol.com en je favoriete boekhandel.
Binair: niet per se klassieke man-vrouw tweedeling, maar betrekking hebbend op, samengesteld uit of betrekking hebbend op twee dingen; iets dat uit twee delen bestaat.
Een nulsomspel (Engels: zero-sum game) is een situatie waarbij een voordeel voor de ene partij noodzakelijk moet leiden tot een even groot nadeel voor een of meerdere tegenpartijen. De opbrengst (uitkomst) van het spel heeft een constante waarde; de som van winst en verlies is nul. Als een speler wint, moeten de andere spelers evenveel verliezen: er is maar één buit te verdelen.
The Big Short is een Amerikaanse film uit 2015 over de aanloop naar de kredietcrisis van 2007, gebaseerd op het gelijknamig boek van Michael Lewis. Het is een mozaïekfilm over verschillende personen uit de Amerikaanse bankwereld die de kredietcrisis hebben zien aankomen en hierop geanticipeerd hebben door te speculeren op de verwachte stagnerende huizenmarkt en de kredietzeepbel die barstte. Het thema van de film is de onwetendheid en onwil van de financiële sector om een crisis te zien aankomen terwijl de tekens er wel zijn en over hoe enkelen met een realistische blik rijk zijn geworden.