De vloek van Australië
De vloek van Australië
En verder: een nieuwe Apple documentaire, leestips en het ‘Vinkje van Haller’
Voetballiefhebbers,
Om te ontsnappen aan de Europese transferperikelen en de soapserie rond Ajax, heb ik me de afgelopen tijd beziggehouden met bijgeloof, magie en voetbal. Voor Hard Gras schreef ik over de pet van Hugo Borst. Die werd onderdeel van mijn eigen bijgeloof-ritueel tijdens het WK. We legden het helaas af tegen de heksen en cábala-rituelen van Argentinië. Maar daar vertel ik alles over in de nieuwe Hard Gras.
En voor VV het Voetbalverhaal dook ik in de West-Afrikaanse religie juju – waar magie wordt gebruikt om voetbalwedstrijden te manipuleren. Dankzij mijn zoektocht naar bijgeloof en magie belandde ik naast Argentinië en West-Afrika plots in Australië. En dat wil ik toch even met jullie delen. Het Australische nationale voetbalelftal is namelijk in 1969 door een Afrikaanse heksendokter vervloekt. Je leest het goed: vervloekt.
De Socceroos speelden in 1969 een WK-kwalificatiewedstrijd tegen Rhodesia, het huidige Mozambique. De Australiërs waren topfavoriet, maar toen een lokale journalist voorstelde om een heksendokter te gebruiken om de winst zeker te stellen, dachten de Australiërs: waarom niet? Die nacht betrad een heksendokter het veld waar de volgende dag op gespeeld zou worden en begroef hij botten (kippenbotten, koeienbotten, mensenbotten?!) bij de doelpalen. Hij prevelde enkele woorden en vervloekte Rhodesia.
Australië won de wedstrijd met 3-1. Maar de spelers wilden of konden de heksendokter niet betalen, waardoor deze de vloek ongedaan maakte en op de Socceroos legde. ‘From that moment that he put the curse on, everything went wrong for the team,’ zo verklaarde aanvoerder en godfather van het Australisch voetbal, Johnny Warren, later.
Het duurde 35 jaar voor de vloek verbroken werd, door een Australische komiek, John Safran. Die reisde naar Mozambique en vond een heksendokter bereid om de vloek op te heffen. Zie de video hieronder. Sindsdien plaatste Australië zich voor ieder WK.
Of de slechte resultaten daadwerkelijk door de vloek kwamen of gewoon tussen de Australische oren zaten, zullen we nooit weten. Eigenlijk maakt dat ook niet uit. Voor degenen die erin geloven is het echt, en als je ergens in gelooft, raakt het je ook. Dat is de kracht – en het gevaar – van magie en bijgeloof. De lijn tussen fictie en realiteit is bij beide flinterdun.
De Australiërs zijn overigens niet de enige voetballers die ooit vervloekt zijn:
‘Vloek van Grobbelaar’
Bruce Grobbelaar was een Zimbabwaanse doelman die dertien seizoenen voor Liverpool speelde (1981 - 1994). In 1992 verklaarde een heksendokter dat Liverpool nóóit een kampioenschap zou winnen zonder Grobbelaar op doel. Zo geschiedde het. Grobbelaar besloot dat om de vloek te verbreken, hij op de doelpalen moest pissen. Blijkbaar helpt urine tegen vervloekingen.
In 2013 deed Grobbelaar zijn eerste poging, maar werd hij tegengehouden. In 2019 had hij succes: tijdens een benefietwedstrijd piste hij in een lege waterfles en besprenkelde hij in de eerste helft de doelpalen bij Spion Kop, en in de tweede helft kregen de doelpalen aan de andere kant de volle laag. In het seizoen dat volgde (2019 - 2020) won Liverpool de Premier League. Mede dankzij de urine van Grobbelaar, dus.
‘Zigeunervloek van Birmingham’
In 1906 moest een groep zigeuners verhuizen wegens de bouw van een nieuw stadion, St. Andrews. Zij waren daar begrijpelijk niet van gediend en vervloekten de club, Birmingham City. De vloek bezorgde het team 100 jaar lang tegenslagen en verliezen. Trainer Barry Fry, in een wanhoopspoging om de vloek te verbreken, piste zelfs op het veld. Het mocht niet baten: Birmingham won niet en Fry werd uiteindelijk ontslagen.
Vijf jaar na het ‘verlopen’ van de vloek, won Birmingham de eerste écht grote prijs: in 2011 werd in de finale Arsenal met 1-0 verslagen en won Birmingham de League Cup.
‘Vloek van Yaya Touré’
Of eigenlijk, de vloek van Dimitry Seluk. De zaakwaarnemer van Yaya Touré was het niet eens met de manier waarop Pep Guardiola met zijn cliënt omging en suggereerde dat Manchester City onder Guardiola nooit een grote, Europese prijs zou pakken.
Hij zei in 2018: ‘God sees everything. He turned all Africa against himself, many African fans turned away from Manchester City. And I'm sure that many African shamans in the future will not allow Guardiola to win the Champions League. This will be for Guardiola an African curse. Life will show whether I am right or not.’
Vijf jaar later wachten ze bij Manchester City nog steeds op hun eerste Champions League-titel onder Pep. African curse, of wat?
En dat is nog lang niet alles. Er zijn genoeg bovennatuurlijke krachten die zich in de sport roeren. Zouden er in het Nederlandse voetbal ook vervloekingen of magie toegepast worden? Wie weet had Ajax-dokter Rolink wat magische ritueeltjes achter de hand.
Zelf kan ik soms ook behoorlijk bijgelovig zijn. Ik schrijf bijvoorbeeld bovennatuurlijke krachten toe aan voorwerpen – zoals de pet van Hugo en bepaalde Ajax-shirtjes (het shirt van Bassey brengt ONGELUK, sorry Big Shirley) – en doe tijdens wedstrijden aan vingeracrobatiek om de score te beïnvloeden. Niet dat het ooit écht helpt. Maar het geeft toch het gevoel dat ik iets heb bijgedragen, hoe futiel dan ook.
Hoe zit dat bij jou?
En wat is je meest vreemde bijgeloof? Let me know!
Wat te lezen of luisteren?
Het boek Forever Young: The Story of Adrian Doherty, Football's Lost Genius van Oliver Kay vertelt het verhaal van Adrian Doherty, de voetballer die eigenlijk geen voetballer wilde zijn, die ondanks zijn geweldige talent liever muziek maakte dan dribbelde en gedesillusioneerd raakte door het voetbal.
Doherty was een begenadigd voetballer. Tegelijkertijd was hij een dromer die gedichten schreef, gitaar speelde en geobsedeerd was door Bob Dylan. Zijn voetbaltalent trok de aandacht en al snel werd hij gecontracteerd door Manchester United. Op Old Trafford was Doherty niet te stoppen, zijn snelle voeten en slimme passes maakten hem tot een favoriet bij de fans. ‘The most amazing football skill,’ zei Sir Ferguson over hem, ‘but happiest with his books, poems and guitar.’ Doherty was ‘the next big thing’, de nieuwe George Best, een rijzende ster, bestemd voor grootsheid. Maar net zo snel als hij beroemd werd, werd zijn carrière tragisch afgebroken.
Een blessure maakte een einde aan alle dromen. Wat volgde was een heldendicht van verspild talent en verspild leven. Doherty glipte van de felle lichten van Old Trafford naar de schaduw van een verre herinnering.
Het boekt neemt je mee in zijn ‘rise and fall’ en beschrijft een cultuur van intimidatie en vernedering bij Manchester United – jeugdspelers die in wasdrogers worden geplaatst, ballen in hun gezicht krijgen getrapt en andere sinistere routines – die, gecombineerd met heimwee, Doherty op een gegeven moment zo terneer slaan dat hij het aanbod van een vijfjarig contract afwijst. Misbruik, schrijft Kay in zijn boek, waardoor Doherty wegdreef van het voetbal. Zijn ervaringen? Weggestopt in een doofpot, ook na zijn dood. Vooral na zijn dood.
Op 8 mei 2000 werd Doherty bewusteloos in een Haagse gracht gevonden. Hij overleed na een maand in coma te hebben gelegen op 9 juni 2000, een dag voor zijn 27e verjaardag. Verdronken in een gracht in Den Haag, veel te jong, voor eeuwig jong.
Oliver Kay schreef: ‘This wonderful guy who happily stumbled through life, ignoring its pitfalls, was daydreaming away, composing his next poem or song, singing away to himself on his way to the station, when he took a fateful wrong step. What sort of person would do something like that? A dreamer, with his head in the clouds, like Adrian Doherty.’
Forever Young: The Story of Adrian Doherty, Football's Lost Genius is te koop via Bol.com:
Voor wie liever luistert dan leest: in deze aflevering van voetbalpodcast Between the Lines vertelt schrijver Oliver Kay over het boek, Adrian Doherty's leven en waarom hij dit verhaal het vertellen waard vond.
Wel zin om te lezen, maar geen zin om het boek aan te schaffen? The Athletic schreef een prachtig profiel over de jonge voetballer: The United enigma who played football like Ryan Giggs and music like Bob Dylan.
Wat las ik nog meer? Een klein overzicht:
Premier League’s spending bubble offers only cheap thrills in winter of disconnect (The Guardian) - Een scherp artikel van Jonathan Liew over het contrast tussen de uitgaven van Premier League clubs en de realiteit van het dagelijks leven. Europese clubs dreigen talentenfabrieken voor de Premier League te worden, maar tegelijkertijd leiden de gigantische Engelse uitgaven niet gelijk tot betere resultaten. Wat is de pay-off?
Brazilian football’s new goal: a league that can take on the world (Financial Times) - Brazilië gaat voor ‘world domination’. Het land heeft een plan gepresenteerd om de nationale voetbalcompetitie te hervormen. Waar het op neerkomt is dat ze door grof geld richting de clubs te gooien, het ‘commerciële potentieel’ willen realiseren waardoor kleinere clubs zich kunnen ontwikkelen, jonge talenten niet en masse vertrekken naar Europa en Brazilië de wereld kan veroveren.
Van de boekhouding tot de steevast oerdegelijke defensie: bij Juventus staat alles op instorten (Volkskrant) - Waar Ajax een soort van soapserie is geworden, ontpopt Juventus zich als hoofdrolspeler in een ware telenovela. De club heeft punten moeten inleveren, kopstukken zijn geschorst, het spel is niet om over naar huis te schrijven en het einde is nog lang niet in zicht. Inderdaad, alles staat op instorten.
The football fans who travelled to the wrong countries for matches (The Knowledge van The Guardian) - Lezers kunnen voetbalvragen insturen die in The Knowledge worden beantwoord. Wat eerder voorbij kwam: welke voetballers hebben een diss track; wie heeft de meeste trainers gehad bij dezelfde club; en wat is de grootste Engelse club zonder een treinstation in de buurt? Iedere woensdag genieten. The Knowledge is ook te vinden op Twitter en er is een boek!
En als laatste, twee oude artikelen die dankzij onderstaande tweet over Beverly Ranger weer boven kwamen drijven. Ranger was een Jamaicaanse voetbalster die in Duitsland furore maakte. Ze was naar verluidt de eerste vrouwelijke speler die in Duitsland met voetbal haar brood verdiende. En ze was ook nog eens een zwarte vrouw. Haar verhaal is een reflectie op het vrouwenvoetbal van de jaren ‘70.
Beverly Ranger: J'can football superstar and Bundesliga pioneer
Tor des Monats von Beverly Ranger - außergewöhnlich in vielerlei Hinsicht
Wat te kijken?
Apple TV+ heeft weer een nieuwe voetbaldocu toegevoegd aan hun assortiment: Super League: The War for Football. Een must-see voor elke voetbalfan die geïnteresseerd is in de machtsstrijd die zich achter de schermen afspeelt.
Het vierdelige Super League: The War for Football gaat, zoals de titel al doet vermoeden, over de European Super League. Specifiek over de gebeurtenissen die hebben geleid tot de oprichting van de Super League. Door een mix van interviews met clubeigenaren, voetbalcompetitievoorzitters en andere sleutelfiguren, archiefbeelden en dramatische reconstructies worden de gebeurtenissen die bijna twee jaar geleden op 18 april 2021 leidden tot de oprichting van de Super League geduid.
Alle kanten van het argument worden gepresenteerd: waarom is het idee van de Super League ontstaan, wat is de motivatie van de betrokken clubs, hoe zijn de strijdplannen gevormd en welke voor- en nadelen zijn er?
De docu besteedt ook aandacht aan de juridische en politieke manoeuvres die betrokkenen uitvoerden, en de reacties van fans en media. Het is een meeslepende kijk op de ‘inner workings’ van de voetbalwereld, één die niet schroomt te laten zien dat politieke en commerciële belangen het moderne voetbal vormgeven. En dat zet aan tot nadenken. Want welke kant gaat de sport op? Is het kapitalistische verval nog afwendbaar, of is de huidige perversiteit van het voetbal onontkoombaar?
‘The rich are getting richer, running away from the rest, leaving them with crumbs’
Wat is er nog over van de historie en traditie van voetbal? Het balspel was een sport van het volk, van arbeiders en het gepeupel. Van jou en mij. Maar tegenwoordig doet een club er niet toe tenzij er door multinationals, rijke oliesjeiks of kleine landen miljoenen euro's en ponden in wordt gepompt. Maar ‘mo money, mo problems’, zongen Notorious B.I.G., Mase en Puff Daddy in 1997 al. Dat principe geldt ook voor het voetbal. En ja, dat is kort door de bocht en ongenuanceerd. Maar daarom moet je deze documentaire kijken. Voor het genuanceerde verhaal en het complete verhaal, in al z'n lelijke pracht.
Of je nu een voetbalfan bent of gewoon iemand die geïnteresseerd is in de werking van ‘big business’, deze vierdelige documentaire is het kijken meer dan waard. Nu te zien via Apple TV+.
Bonus:
Het is geen serie of docu, maar ik heb wel ontzettend genoten van een mic'd up Jan Vertonghen tijdens de wedstrijd tegen Antwerp afgelopen zondag. ‘Strijder.’
Wat nou, voetbal?!
Ja, er is ook leven naast voetbal. Deze week: Poker Face. Deze show gaat over Charlie Cale (gespeeld door Natasha Lyonne), een jonge vrouw met een uitzonderlijk vermogen: ze kan zien wanneer iemand liegt. Zonder twijfel, 100% correct, iedere keer weer. Charlie is een levende leugendetector. In plaats van iets productiefs of zelfverrijkend te doen met dit buitengewone talent slijt ze haar dagen in een aftands casino. Totdat ze een moord op het spoor komt en gedwongen wordt te vluchten. Charlie reist in haar Plymouth Barracuda van de ene plaats naar de andere en komt bij elke stop een ensemble tegen van verdachte personen en nieuwe mysteries die ze moet oplossen. En dat doet ze op geheel eigen(wijze) wijze.
Poker Face is een ode aan Lieutenant Columbo uit de gelijknamige klassieke serie uit 1968 - 2003. Charlie is net zo semi-verward en ‘aloof’ als Columbo en heeft hetzelfde iconische en warrige kapsel van de detective in zijn latere jaren. Ook de manier waarop de serie in elkaar zit, is een lofzang. Poker Face is namelijk ook een omgekeerde detectiveserie, een ‘howcatchem’1. En net als Columbo wordt het nooit saai, zijn de personages heerlijke excentriek en verlies je in de eerste minuut al je hart aan de hoofdpersoon.
Te bekijken via Peacock (VPN nodig). Hier alvast een teaser (zonder VPN).
Geen zin om te wachten tot Poker Face legaal in Nederland te streamen is, maar wél benieuwd naar het ongekende acteertalent van Natasha Lyonne? Check dan Russian Doll op Netflix.
Volgende week komt de eerste longread jullie kant op.
Geniet van het weekend en tot dan!
Doorkronkelen is een gratis wekelijkse nieuwsbrief. Je hoeft dus niet te betalen om deze te ontvangen. Wil je me toch steunen? Dan kan je via Ko-Fi voor 4 euro een kopje Chai Tea Latte voor me kopen. Of een vaasje Hertog Jan. Ik zeg tegen beide geen ‘nee’. Cheers!
Nog één ding:
Iedere week gebeurt er in voetballand wel iets dat té knullig voor woorden is. Een beetje zoals het vergeten vinkje van Sébastien Haller, waardoor de spits Europees niet speelgerechtigd was voor Ajax. Deze week was de transfer van Hakim Ziyech het ‘Vinkje van Haller’. The Wizard was rond met Paris Saint-Germain en zou op huurbasis naar Frankrijk vertrekken, maar zijn huidige club Chelsea wist niet één, niet twee, maar tot drie keer toe de verkeerde documenten door te sturen. Gevolg? De transfer ging niet door.
Woensdagochtend kwam de Franse bond op verzoek van PSG bij elkaar om te vergaderen of de huurdeal niet alsnog goedgekeurd kon worden (PSG had een klacht ingediend – niet alleen vanwege de incompetentie van Chelsea –, naar het schijnt waren er ook technische problemen met het computersysteem van de Franse bond), maar na anderhalf uur beraad besloot de bond dat de huurdeal écht niet geldig was. Ziyech kon weer terug naar Londen.
De Franse radiozender RMC heeft een behind-the-scenes reconstructie gemaakt van Ziyechs gefaalde verhuur: Les coulisses rocambolesques du prêt raté de Ziyech. Voor degenen die geen Frans spreken of lezen: Google Translate est ton ami.
Ik ben er overigens van overtuigd dat dit vanuit Chelsea gewoon weaponized incompetence2 was. Ze hebben de deal gesaboteerd. Over het hoe en waarom ga ik nog even goed kronkelen. Todd Boehly is alvast de perfecte antagonist.
Een mysterie dat begint met het tonen of beschrijven van het plegen van de misdaad, waarbij over het algemeen de identiteit van de dader aan het publiek wordt onthuld, en vervolgens laat zien of beschrijft hoe de rechercheur de schuld van de dader bewijst.
‘Weaponized incompetence’ is een slechte actie of slecht gedrag dat iemand met opzet uitvoert, terwijl het lijkt alsof hij dit doet uit incompetentie. Als het aanhoudt, kan het gedrag overgaan in een vorm van misbruik. Als iemand zijn incompetentie bewapent, komt dat in de kern omdat hij zijn tijd, carrière of energie belangrijker vindt dan die van jou.