Het is niet al goud wat er blinkt
Een woestijnland dat transformeert in een sportwalhalla, vol beloften van vooruitgang. Het lijkt een sprookje. Maar wie beter kijkt, ziet een blauwdruk van een wereld waarin geld de enige stem heeft.
[ Intro ]
In de nieuwsbrief van afgelopen vrijdag benoemde ik het kort, maandag had ik het erover met Vincent Schildkamp en Robert Maaskant bij Langs de Lijn, en vandaag besloot ik er toch iets over te schrijven: het WK 2034 in Saoedi-Arabiƫ.
De hypocrisie ontgaat mij niet. Het WK in Qatar heb ik ook gekeken, ik maakte er zelfs een dagelijkse podcast over, schoof aan bij Studio Sport. Ik zat op de bank met vrienden, bier en pombars te kijken naar de finale. Net als velen van jullie. Het is voetbal, het is ons spel. Maar dit voelt anders. Hier knaagt er iets, een gevoel dat we iets groter laten gebeuren. Iets wat niet meer terug te draaien is.
Want laten we eerlijk zijn, hoe vaak krijg je de kans om het tij te keren? Om als fans, spelers, en zelfs bonden te zeggen, genoeg is genoeg? De toewijzing van het WK 2034 voelt als een laatste waarschuwingsschot. Een regime dat mensenrechten schendt, arbeidsmigranten uitbuit, en kritiek smoort, transformeert de sport in een schijnwereld waarin alleen geld en macht regeren. En wij? Wij kijken toe. Nog even. Misschien te lang.
Dus ja, ik keek ook. Maar wat als we samen besluiten dat dit de grens is? Wat als we zeggen dat dit het moment is om te kiezen: zijn we fans die alles slikken, of zijn we fans met een stem? Misschien is het al te laat. Maar misschien, heel misschien, is dit de laatste kans om te laten zien dat voetbal van ons allemaal is. En dat wij meer zijn dan passieve toeschouwers in een stadion dat nooit van ons is geweest.
(en complimenten aan Trouw, voor de consistente berichtgeving voor, tijdens en na het WK in Qatar, en nu ook weer rond deze toewijzing)
[ Subject ]
Een woestijnland dat transformeert in een sportwalhalla, met glinsterende stadions en grootse beloften van vooruitgang. Het lijkt een sprookje. Maar wie beter kijkt, ziet geen verhaal van ontwikkeling, maar een blauwdruk van een wereld waarin geld de enige stem heeft die telt.
Het toewijzen van het WK 2034 aan Saudi-ArabiĆ«, niet na een stemronde maar met een knik van instemming, is geen geĆÆsoleerd incident. Het is een signaal van een nieuwe realiteit waarin macht, moraal en onafhankelijkheid niet meer in balans zijn.
De snelheid waarmee Saudi-ArabiĆ« de sportwereld heeft geĆÆnfiltreerd, is duizelingwekkend. In 2024 verdrievoudigde het aantal Saudische sponsordeals in internationale sport bijna tot 910. De cijfers vertellen een verhaal van meedogenloze ambitie, ondersteund door een staatsapparaat dat sport niet ziet als doel, maar als middel. De Saudische tactiek? Een combinatie van miljardeninjecties en strategische samenwerkingen, die sportbestuurders afhankelijk maken en kritische stemmen marginaliseren.
Een Potemkin-dorp van vooruitgang
De aanloop naar het WK 2034 illustreert perfect hoe deze strategie werkt. Met een plotselinge opening van de biedingstermijn van slechts 25 dagen, werden mogelijke concurrenten buitenspel gezet ā concurrenten die eigenlijk in 2030 al buitenspel waren gezet, door die editie door drie continentale voetbalbonden (Uefa, Caf, Conmebol) te laten organiseren, waardoor alleen AziĆ« en OceaniĆ« overbleven om te hosten. AustraliĆ« had niet eens de kans om na te denken over een mogelijk bid ā binnen 25 dagen een bid opzetten is pure waanzin ā en trok zich terug. Saudi-ArabiĆ« had zijn bid natuurlijk al klaar liggen. Deze schijn van een eerlijk proces werd vervolgens ingekleurd door een āonafhankelijkā mensenrechtenrapport, opgesteld door AS&H Clifford Chance, een advocatenkantoor met diepe financiĆ«le banden met Riyad. Het rapport negeerde fundamentele kwesties, zoals de uitbuiting van arbeidsmigranten, en presenteerde een aangepaste versie van de realiteit die net geloofwaardig genoeg was voor Fifaās bestuursleden.
De hoogste score ooit ā 419,8 op 500 ā werd toegekend aan een bod waarin 11 van de op papier prachtige stadions nog niet eens bestaan. Het contrast met eerdere edities is schrijnend. Waar landen als BraziliĆ« en Zuid-Afrika jarenlang onder een vergrootglas lagen, glibberde Saudi-ArabiĆ« zonder echte controle door de ārigoureuzeā selectie. Het is alsof de faƧade belangrijker is geworden dan de inhoud, een reflectie van de bredere sportwereld die steeds meer lijkt op een Potemkin-dorp1.
De portemonnee bepaalt
Wat we zien, is geen simpel geval van corruptie, maar een systemische verschuiving. Sport wordt een handelswaar. Memoranda van overeenstemming, zoals de 48 die Saudi-Arabiƫ dit jaar met andere voetbalbonden sloot, lijken symbolisch, maar bieden directe toegang tot besluitvormers in stemprocessen. Deze verwevenheid van financiƫle en politieke macht doet de vraag rijzen: hoe onafhankelijk is de sportwereld nog?
Maar dit probleem is groter dan voetbal. De strategieĆ«n die hier worden toegepast, zijn ook herkenbaar in andere domeinen. Denk aan cultuur, technologie, energie. Het model van Saudi-ArabiĆ« ā investeer, controleer en dicteer ā wordt een sjabloon voor een wereld waarin geld niet alleen invloed koopt, maar ook de spelregels herschrijft. En wat gebeurt er als die spelregels geen ruimte meer laten voor ethiek of tegenstemmen?
Een precedent wordt geschapen
Stel je een wereld voor waarin de grootste beslissingen niet meer gaan over wat goed is voor mensen, maar over wat het meeste oplevert voor investeerders. Waar activisten worden vervangen door marketingcampagnes die progressie simuleren. Waar sportevenementen niet meer verenigen, maar het morele kompas verzwakken van de miljarden kijkers die zich blindstaren op glimmende stadions en perfecte grasmatten.
Het gevaar ligt niet in Ć©Ć©n WK of Ć©Ć©n sponsorcontract. Het zit in het precedent dat wordt geschapen. Als een autocratisch regime erin slaagt de sportwereld naar zijn hand te zetten, wat houdt het dan tegen om hetzelfde te doen in de politiek, in media, in technologie? Heimelijke beĆÆnvloeding, zou de AIVD het noemen. Laat dat heimelijk ondertussen maar weg.
Geld als enige stem
De realiteit is dat Saudi-Arabiƫ niet alleen werkt vanuit macht, maar ook vanuit onze passiviteit. Iedere toeschouwer, iedere fan die klakkeloos meegaat in het narratief, geeft impliciete goedkeuring. Het is verleidelijk om te denken dat deze veranderingen onvermijdelijk zijn, maar ze worden mogelijk gemaakt door het ontbreken van weerstand.
We hoeven geen wereld te accepteren waarin alleen geld spreekt. Wat sport, en bij uitbreiding onze samenleving, nodig heeft, zijn transparantie, kritische stemmen en de moed om nee te zeggen. Niet omdat het makkelijk is, maar omdat het alternatief onacceptabel is. Want als de stem van het geld uiteindelijk de enige stem is die overblijft, wat zegt dat dan over ons?
[ Steun mij ]
Doorkronkelen is een nieuwsbrief die in stand wordt gehouden door lezers. Je kunt mij helpen door deze editie ā als je het leuk vond ā een like te geven. Zie het hartje onderaan. Dat helpt in het algoritme.
Nog fijner is het als je betalend abonnee wil worden. Voor ā¬ 5,- per maand steun je Doorkronkelen structureel. Je kunt natuurlijk ook eenmalig doneren. Zo help je mij om deze nieuwsbrief te blijven maken en in principe gratis te houden.
[ Wat heb je verder gemist? ]
De corruptie van de Fifa is stuitend. Kijk bijvoorbeeld naar de 1 miljard dollar televisie deal die is gemaakt met DAZN voor het WK voor clubs. Niemand wilde die rechten hebben, Fox bood tien miljoen euro voor de Amerikaanse rechten, maar hier komt Dazn dat wel even een astronomisch bedrag ophoest ver boven marktwaarde. Voor als je Dazn niet kent, dat is het bedrijf dat de ooit zo fijne NFL Game Pass volledig heeft verpest. Het bedrijf dat sinds 2019 ieder jaar miljoenen dollars verlies draait. En het bedrijf waarin de Saudi's minimaal tien procent aandeel willen kopen.
Na Erik ten Hag is nu ook Dan Ashworth de laan uitgestuurd door Sir Jim Radcliffe. Manchester United is aan de ontslagpremies van beiden zowat evenveel geld kwijt als ze hadden bespaard door 250 medewerkers te ontslaan en Sir Alex Fergusons semi-symbolische contract te ontbinden. Het lijkt alsof de club het slachtoffer wordt van de ambitie van de INEOS-baas.
De Engelse scheidsrechtersbond heeft David Coote ontslagen. De scheids kwam in opspraak nadat er filmpjes opdoken waarin te zien was dat hij ā allegedly ā coke snoof en Liverpool-trainer Jurgen Klopp beledigde. Daar kwamen geruchten van matchfixing bij, waardoor uiteindelijk zijn neutraliteit en onpartijdigheid āniet onbelangrijk voor een scheidsrechter ā in het gedwing kwamen. The Athletic maakte een reconstructie.
Er wordt veel gescoord in de nieuwe opzet van de Europese competities. Die 9-2 van Bayern tegen Dinamo Zagreb staat nog vers in het geheugen, maar het was niet het enige doelpuntenfestijn. Na vijf ronden bedraagt het gemiddelde verschil tussen winnende en verliezende teams 2,03 doelpunten. In dezelfde fase van vorig seizoen was het verschil 1,39. Komt dat door het nieuwe format of gaat er een diepere reden achter schuil?
Geen voetbal, maar voor het geval je het had gemist: in navolging van de rapporten die uitkomen over de genocide die Israƫl pleegt in Palestina heeft Remco Evenepoel de Palestijnse vlag en de watermeloen-emoji toegevoegd aan zijn Instagram bio. Sport en politiek, al eeuwenlang verbonden.
Doorkronkelen is een nieuwsbrief van mij, Danielle Kliwon.
Vraag/tip/foutje gezien? Laat het weten via danielle@kliwonder.nl.
Wil je adverteren in deze nieuwsbrief? Ook dan hoor ik graag van je.
Een Potemkin-dorp is een āmytheā, die een uitdrukking is geworden. Volgens de mythe werden er tijdelijke dorpen aangelegd, in opdracht van de Russische veldmaarschalk Grigori Potjomkin om de tsarina Catharina de Grote tijdens haar bezoek aan de Krim in 1787 te overtuigen dat de situatie daar beter was dan het in werkelijkheid was. Het verhaal ging dat de dorpen bestonden uit mobiele faƧades die werden opgericht vlak voordat de tsarina arriveerde en werden afgetuigd nadat zij was vertrokken om verder op de route weer te worden opgebouwd.
Het begrip wordt gebruikt voor elke poging om een situatie mooier voor te stellen dan ze is.
āStel je een wereld voor waarin de grootste beslissingen niet meer gaan over wat goed is voor mensen, maar over wat het meeste oplevert voor investeerders.ā
We leven al minstens sinds het einde van de tweede wereldoorlog in die wereld en waarschijnlijk al veel langer