Het postmodernisme van Saoedi-Arabië
Het postmodernisme van Saoedi-Arabië
Over mijn docent Maatschappijleer, multi-club-eigenaarschap en 'de wapens in onze handen'
Voetballiefhebber,
Mijn docent Maatschappijleer op de middelbare school was een filosoof. Hij stopte een jaar nadat hij mijn klas onder zijn hoede had met lesgeven – hij grapte in de les altijd dat hij dankzij ons met vervroegd pensioen zou gaan – en is inmiddels overleden, maar ik herinner me hem nog goed. Hij hamerde in zijn lessen altijd op ethiek. Waarschuwde ons voor wat hij zelf ‘postmodernistische propaganda’ noemde.
Binnen de filosofie betwijfelt het postmodernisme de objectieve waarheid, de subjectieve interpretatie en perspectieven van mensen. Wij, als mensen, bekijken allemaal de wereld door dominante narratieven, zo zei hij, en deze hebben invloed op hoe we de wereld begrijpen. een Eurocentrische blik, Westers perspectief, je kent het wel.
Ik geloof graag dat hij me waarschuwde voor sportswashing. Tenslotte draait het hele idee van sportswashing om het manipuleren van de beeldvorming en het presenteren van een positief imago om aandacht af te leiden van negatieve aspecten, zoals mensenrechtenschendingen, politieke repressie en dode columnisten. Het genot van voetbal als een rookgordijn om misstanden te verbloemen. Postmodernisme.
Met zijn transfer naar Saoedi-Arabië, Al Ittihad om precies te zijn, de een na meest succesvolle club van Saoedi-Arabië en één van de vier clubs Saoedische clubs die eigendom zijn van PIF, lijkt Benzema vrolijk mee te gaan met de postmodernistische ontwikkelingen. Ik had hem zijn dagen graag zien slijten bij Real Madrid, maar toen de Saoedische regering op de deur klopte, kon Benzema, als moslim die thuishoort in een Arabisch land, zijn woorden niet de mijne, geen ‘nee’ zeggen. Het is een competitie in ontwikkeling, zo zei hij desgevraagd. Veel talent, veel mogelijkheden, veel groei. Een mooi PR-praatje, maar de 643 miljoen dollar die hij gespreid over drie jaar op zijn rekening krijgt gestort, zullen zijn besluit vast ook hebben beïnvloed. Een klein beetje maar. Zouden Kashoggi, mensenhandel en vrouwenrechten hem iets zeggen? Ik hoop voor zijn dochter Melia van wel.
Ik moest gelijk aan mijn oude docent Maatschappijleer denken.
Saoedi-Arabië is een absolute monarchie waar alle macht, zowel de wetgevende, uitvoerende als rechterlijke, in handen is van de koning. Handen en voeten kunnen worden afgehakt voor diefstal en voor dronkenschap en seksuele “afwijkingen” – zoals homoseksualiteit – loop je het risico gegeseld te worden. Mensenhandel, seksslavernij, antisemitisme, en gendersegregatie komen alom voor en wanneer je kritiek of commentaar uit op het bewind, word je in stukjes gesneden zoals columnist Jamal Khashoggi.
Maar het is ook een land met een unieke voetbalcultuur. Hoewel de professionalisering van voetbal en de Saoedische voetbalbond even oud zijn als m’n moeder, is voetbal de populairste sport onder de snelgroeiende en voornamelijk jonge bevolking van het koninkrijk en de kroonprins doet er alles aan om die populariteit te vergroten. Zowel binnen als buiten de grenzen van zijn koninkrijk, zowel financieel als sociaal-cultureel.
Saoedi-Arabië is ook een land dat voor een groot deel afhankelijk is van olie-inkomsten, een bron die niet onuitputtelijk is waarvan de inkomsten snel opdrogen, dat het zwaartepunt van de economie denkt te kunnen verplaatsen door middel van voetbal. En dat maakt deze vorm van sportswashing ook zo interessant. Want het gaat helemaal niet om het oppoetsen van het imago, om een andere weg in te slaan en te conformeren aan ons dominante narratief. Het gaat om geld en niet gezichtsbehoud. Verwerpelijk gezichtsbehoud over de rug van voetbal of een slimme poging economische voorspoed voor het gehele, voetbalgekke land te behouden?
Wat is de objectieve waarheid? Zou Benzema het weten, vraag ik me dan af.
Zijn vertrek uit Europa is de eerste van velen deze transferzomer. Veertien jaar geleden kwamen er in Madrid slechts 20.000 man op zijn presentatie af, in het Koning Abdullah Sports City stadion scandeerden begin vorige maand 60.000 mensen zijn naam. Benzema, Benzema, Benzema. Hij stond er nog ongemakkelijker bij dan in het Bernabeu en deed dit keer geen poging tot speechen. Hij uitte slechts drie woorden: ‘Yemshikida kida.’ Het loopt goed. Gelukkig maar, want ik heb nooit Arabisch op de middelbare school gehad. Verder dan shokran kom ik niet.
Koning Karim is hij met zijn vertrek uit Madrid niet meer. Postmodernistische propagandist, voetbalopportunist of ordinaire duitendief? Le temps nous le dira. El tiempodirá. De tijd zal het leren.
De afgelopen tijd zat ik trouwens in Berlijn, om met Roman Helinski door de stad te struinen, literatuur en voetbal te lullen, en heel veel bier te drinken. Alledrie erg aardig gelukt, maar daardoor kwam het van schrijven niet echt (en al helemaal niet toen ik op de terugweg ondanks een zitplaats te hebben gekocht urenlang in moest staan in een snikhete trein omdat er een rijtuig ‘defect’ was en de trein verder helemaal volgeboekt was). Dus de nieuwsbriefstukjes waar ik nog mee bezig ben:
De verheven Spanjaard, over de vreemde band van de Spanjaarden met racisme, ongelijkheid en onafhankelijkheid
De Saoedische paradox, over Saoedi-Arabië uiteraard
Een raumdeuter, libero en torjäger lopen de kroeg in, over libertarisme, fascisme en anarcho-socialisme, en de corresponderende voetbalfilosofiën
Hear me roar, over voetbalbadges, -motto's en -logo's, en A Song of Ice and Fire
Daarnaast merk ik dat ik het niet altijd red om zaterdagochtend een nieuwsbrief uit te sturen. De laatste tijd is het weleens een zaterdagmiddag of zondagavond geworden… Excuus daarvoor. De rest van juli zal ik de nieuwsbrief op zondag uitsturen, maar vanaf augustus gaan we weer terug naar de zaterdagochtend.
Vind je deze nieuwsbrief nou leuk? Stuur ‘m dan vooral door naar andere liefhebbers.
Wat ik las
De onderstreepte woorden zijn hyperlinks. Click away, my dears.
— PSG-coach Christophe Galtier is opgepakt als onderdeel van een onderzoek naar beschuldigingen van racisme bij zijn voormalige club. Dit hing natuurlijk al langer in de lucht. Toen hij vorig seizoen trainer van Nice was zou hij racistische en beledigende opmerkingen over zijn spelers hebben geuit. Galtier ontkende die beschuldigingen ontkend en ondernam juridische stappen. Vrijdag werden hij en zijn zoon opgepakt. Wordt hij schuldig bevonden, dan hangt hem een gevangenisstraf van maximaal drie jaar een geldboete van 45.000 euro boven het hoofd.
— Voetbalclubs zijn ontstaan om gemeenschappen en fans te vertegenwoordigen, niet eigenaren. Althans, dat poneert Jonathan Wilson van The Guardian. Multi-club-eigenaarschap heeft volgens hem geen plaats in het voetbal. Voetbal heeft, zoals het eigendom van meerdere clubs laat zien, vooral in Engeland, het idee van voetbal als maatschappelijk goed uit het oog verloren. Een scherp betoog, waar ik het alleen maar mee eens kan zijn.
That is the problem of modern football: everything is to be bought and sold. Even that sense of communal identity, the vital force that has driven the game for a century and a half, has become just another commodity to be traded and exploited.
— Het WK Vrouwenvoetbal staat voor de deur. Ik kijk reikhalzend uit naar het Franse team, niet alleen vanwege de sores rond Corinne Diacre en de daaropvolgende de aanstelling van mijn persoonlijke adonis Hervé Renard, maar ook wegens het GTST meets The Wire-achtige drama dat zich in Parijs afspeelde. Aminata Diallo werd ervan beschuldigd het brein te zijn achter een aanval op haar rivaal Kheira Hamdaoui voor een plek in de basiself van Paris Saint-Germain. Diallo ontkende de beschuldigingen en de zaak leidde tot verdeeldheid onder de spelers. Diallo is nu verbannen uit Parijs en speelt in Spanje. The New York Times blikt terug.
— Vier jaar geleden kwam de Argentijnse voetballer Emiliano Sala om het leven bij een vliegtuigcrash. Hij was van FC Nantes onderweg naar zijn nieuwe club Cardiff City. Al snel rees de vraag hoe het dan zat met de transfergelden. Zijn clubs daartegen verzekerd? Is het een gedeelde last? Daarnaast claimde Cardiff dat de transfer nog niet volledig was afgerond toen Sala het leven liet. Vragen waar je eigenlijk niet over na wil denken – er zijn mensenlevens verloren gegaan – maar die daardoor niet minder valide zijn. Fifa en het CAS bogen zich over de zaak, en Fifa heeft nu eindelijk een ‘definitieve’ uitspraak gedaan: Cardiff City moet de resterende transfersom (zo'n 11 miljoen pond) overmaken.
— Tijdens de Cup of Nations schreef het nationale vrouwenelftal van Australië, de Matilda's, geschiedenis door regenboognummers op hun shirts te dragen. Vrouwenvoetbal biedt een veilige haven voor queer spelers, coaches, officials en fans, waarbij een gevoel van gemeenschap is gecreëerd dat vaak ontbreekt in andere delen van de sport. ‘We spelen altijd met trots,’ zeggen de Matilda's, en dit is hoe zij de weg hebben geëffend voor zichtbaarheid en inclusiviteit.
— Geen voetbal, maar ik wilde het toch even met je delen. Rappers Rick Ross en Nelly zijn de nieuwe eigenaren van twee paardenraceteams in de NTL. De National Thoroughbred League is een competitie waarbij er niet individueel wordt gerend, maar teams meedoen op basis van steden. De zes oorspronkelijke teams, waarvan Rick Ross en Nelly er dus twee in bezit hebben, vertegenwoordigen New York, Los Angeles, New Jersey, Seattle, Nashville en Philadelphia. Verzamelde punten bepalen de algehele winnaar, en het kampioensteam aan het einde van het seizoen wint een hoofdprijs van 1 miljoen dollar. Ik ben benieuwd.
Wat ik keek
Het voelt een beetje als valsspelen, deze serie hier neerzetten, want de Finse serie Enemy of the People gaat meer over fake news, cryptoscams en de donkere onderbuik van de media dan over voetbal. Maar er wordt een lokale voetbalheld vermoord en dankzij zijn dood begint het balletje te rollen, dus ik reken ‘m gewoon goed.
De thriller onderzoekt de wereld van onderzoeksjournalistiek in een tijdperk van trollen en nepnieuws. Nadat journalist Katja Salonen een kritisch artikel heeft geschreven over een lokale voetbalster (die de grootste beroemdheid van de stad is, raakt ze verstrikt in een draaikolk van leugens, bedrog en machtsmisbruik, met als middelpunt een dodelijke samenzwering en een onopgeloste moord.
Veroordeeld door de lokale bevolking vanwege het onthullen van de waarheid, moet Katja de gevolgen dragen van een moderne heksenjacht, terwijl een haatcampagne erop uit is haar geloofwaardigheid en trots te vernietigen. Geconfronteerd met vijandigheid bij elke stap, vecht Katja om de daders van een piramide-scheme bloot te leggen. Maar met haar zoektocht naar de waarheid, riskeert ze niet alleen haar reputatie, maar ook haar leven.
Klinkt lekker, toch? En ook ernstig actueel en relevant. Aan het einde van de rit zijn er wat onopgeloste losse eindjes, maar die stoorden mij niet heel erg. En met maar acht afleveringen van rond de veertig minuten ben je er zo doorheen.
Enemy of the People is te zien op NPO Start.
Wat nou, voetbal?!
Toen ik Frans in 2005 liet vallen, had ik subiet spijt, maar ik was te trots en koppig om mijn besluit terug te draaien – mijn Franse docent had me een jaar eerder al op het hart gedrukt dat het me zou berouwen. In plaats daarvan begon ik veel Franstalige muziek te luisteren. De bekende namen als Charles Aznavour, Jane Birkin, Serge Gainsbourg en Johnny ‘Marie’ Hallyday, maar ook Booba en La Fouine. Franse rap. De chansons van Aznavour kon mijn oud-docent nog wel waarderen, maar rapteksten over ‘dans nos mains on a des guns’ en ‘c’est banlieu Est’ werden me niet in dank afgenomen. Negatieve connotaties, zo vond hij. Zeker in dit klimaat.
Veel Franse rappers komen voort uit gesubsidieerde woningbouwprojecten in de voorsteden, Habitations à Loyer Modéré, die worden gezien als gebieden die al het negatieve van de samenleving bundelen en belichamen. Ervaringen in deze multiculturele gemeenschappen bieden inspiratie, en terwijl de oude garde krampachtig de traditionele kijk op de Franse cultuur in stand probeerde te houden, vierden rappers de culturele diversiteit van het land, incluis de sociale problemen die daarbij horen. Dat bezorgde rappers een slechte naam. Het klimaat dat mijn leraar bedoelde.
In de buitenwijken van Parijs en andere grote Franse steden hadden in oktober en november van dat jaar drie weken lang rellen gewoed. Aanleiding was de dood van twee jongens in Clichy-sous-Bois, een randgemeente in het oosten van Parijs. Bouna Traoré en Zied Benna. C’est banlieu Est. Na een melding van een mogelijke inbraak bij een bouwterrein kwam de politie op 27 oktober 2005 ter plaatse in de voorstad. Een nabijgelegen veldje was een populaire plek om te voetballen voor jongeren uit de buurt, een buurt die niet heel goed te boek staat. Clichy-sous-bois was en is een van de meest geïsoleerde binnensteden van Parijs, zonder snelweg, grote toegangsweg of treinstation. De economische achterstand is enorm, de relatie met de overheid en bijbehorende instanties bedroevend. Tussen de bewoners en de politie gaat geen liefde verloren en intimidatie door agenten is eerder regel dan uitzondering.
Zo’n tien jongens hadden die namiddag een wedstrijdje gespeeld op het veld en werden geconfronteerd met de politiepatrouille. Of ze ook echt verdacht werden van de inbraak is niet duidelijk, maar praten met de politie wilden ze niet. Ze sloegen op de vlucht. Bouna en Zied en nog een derde jongen, Muhittin Altun verstopten zich in een elektriciteitscabine, met desastreuze gevolgen. Bouna en Zied werden geëlektrocuteerd en kwamen om het leven, Muhittin raakte zwaargewond. De stroom viel uit, de achtervolgende agenten werden beschuldigd van dood door schuld en in de schaduw van de avondschemer kwam Clichy-sous-bois in opstand.
‘We zullen dit racaille eens van de straat vegen,’ zei toenmalig president Nicolas Sarkozy, terwijl de onlusten zich verspreidden over het gehele land. Honderden voertuigen gingen in vlammen op, er gold een avondklok (ook voor minderjarigen), politie raakte meermaals slaags met stenen gooiende jongeren en kogels en molotovcocktails vlogen in het rond. Dans nos mains on a des guns’. Tweehonderd leden van het Franse parlement riepen op tot juridische stappen tegen verschillende rappers wegens het aanzetten tot geweld en racisme tijdens de rellen. In Frankrijk werd de noodtoestand afgekondigd en Franse rappers kregen de schuld. Mijn leraar was het schijnbaar eens met die beschuldigende vinger. Of de rapteksten kwamen hem iets te dichtbij.
Met de dood van de zeventienjarige Nahel lijkt de geschiedenis zich te herhalen. Franse rapartiesten uitten hun afschuw over zijn dood. ‘Dit is waar wij onder lijden en waar onze kleine broertjes en zusjes steeds meer onder lijden. Zullen we ooit echt gerespecteerd worden in dit land,’ de Frans-Congolese rapper Niska. Ook rappers als Jul (de favoriet van Nahel), Kaaris, Gazo, Josman, TIF, Kerchak en Naza reageerden, verwijzend naar hun eigen ervaringen en muziek, waarin ze politiegeweld, racisme en kansenongelijkheid aankaarten. Precies zoals gebeurde in 2005, na de dood van Bouna en Zied. En net als toen worden ze veroordeeld, weggezet als crapuul, door het slijk gehaald. Naar beneden trappen is altijd makkelijker dan naar boven.
Het is triest dat er bijna twintig jaar later zo weinig is veranderd.
Jongeren die sterven en jongeren die rennen en jongeren die rellen in randgemeenten en voorsteden net als Clichy-sous-bois waar de politie met argwaan wordt aangekeken, de intenties van het individu discutabel zijn en armoede in de witstenen huizen is getrokken. De woede van de minderheid is bijna begrijpelijker dan de afkeer van de meerderheid.
Fragment uit de korte film Ce chemin devant moi van rapper Mohamed Bourokba, beter bekend als Hame van rapcollectief La Rumeur, over politiegeweld en -moorden.
Doorkronkelen is een gratis wekelijkse nieuwsbrief die in stand wordt gehouden door lezers. Je hoeft niet te betalen om deze te ontvangen, maar wil je me toch steunen? Dan kun je pledgen of via Bunq.me een (kleine) donatie doen. Daar help je een freelancende schrijver ontzettend mee. Cheers!
Nog één ding…
We need to talk about Twitter. Voor mij is Twitter echt een ideaal medium om mensen te leren kennen, realtime actualiteiten te volgen, op een laagdrempelige manier veel lezers te bereiken (een groot deel van de lezers en abonnees van deze nieuwsbrief vinden mij via Twitter) en gewoon lekker te scrollen. Maar sinds Elon aan de macht is… Lord have mercy. Substacklinks worden nog steeds geknepen, je wordt doodgegooid met extreem gedachtegoed, racisme en haat, en het platform werkt vaker niet dan wel. Wat denk jij? Komt Twitter er ooit weer bovenop, of is het echt tijd om afscheid te nemen van de blauwe vogel en m'n heil ergens anders te zoeken?
